M en Aretha Franklin

'M' en ARETHA FRANKLIN

De incestueuze ‘polka des mandibules’ die redacties van

talkshows zo graag zien, getuigt niet alleen van een

bedroevende creatieve armoede, maar de doublures zijn

veelal ronduit lachwekkend. Vaak zie je hetzelfde

onderwerp in het ‘6 uur Journaal’, ‘Één Vandaag’,

in ‘M’, ‘het 8 uur Journaal’, ‘het 10 uur Journaal’,

‘Nieuwsuur’ en ‘Laat op 1’ .

Nou heb ik het alleen nog maar over de Publieke Omroep.

Het komt regelmatig voor, dat ‘B.N.rs’ op dezelfde dag in

meerdere programma’s zichzelf met zichtbaar plezier

herhalen.

Op 2 augustus wordt Aretha Franklin besproken aan

de tafel van ‘M’ . Aanleiding voor het gesprek was de

zwakke gezondheid van de Queen of Soul.

Een sympathieke dj. predikt zijn heilige geloof in de vocale

zeggingskracht van Aretha en hoe zijn moeder hem behalve

pap ook de soul en de gospel inlepelde.

Prima verhaal.

Naast hem zit een op scherp staande vocale bom, die in

de minste trigger aanleiding ziet om te exploderen in

stemkrullen en -buitelingen waar geen acrobaat in het

Cirque du Soleil tegenop kan.

Zoiets heeft een naam, maar die ben ik alweer vergeten.

Wel liet de master of ‘M’ namelijk ‘M’ zelf horen dat ook

zij haar stem loopings kan laten draaien als een op hol

geslagen rollercoaster. Verrassend!

Nou vind ik dat ‘M’ in ‘M’, lollige pakken draagt maar ook

dat het inhoudelijk wel een paar puntjes beter zou kunnen.

‘M’ is een samenraapsel van items die elders zijn opgepikt,

of is het ingepikt of gewoon gepikt… nou ja. Om zich te

onderscheiden van andere talkshows (altijd een

prijzenswaardig voornemen) zocht “M’s producent het in

een oubollig ogend kleurrijk ‘sixties’ decor en plaatste

daar als ‘second banana’ het Thijs Boontjes Dans- en

Showorkest in. Dat klinkt verwachtingsvol en pretentieus.

Nou heb ik bij dat orkest nooit iemand zien dansen, noch

is er sprake van iets dat op show lijkt. Integendeel, de

ongetwijfeld prima muzikanten, zien er nogal shabby uit

en verbergen hun ‘showfeel’ achter een sombere blik.

Nou snap ik het wel. Een klein uur aanwezig zijn om een

keer of acht een jingle van anderhalve maat eruit te jassen,

is ook tamelijk frustrerend.

Om de aanwezigheid van het dans en -showorkest te

legitimeren, mogen ze af en toe iemand begeleiden en is er

een rubriekje bedacht.

De redactie zou zich af moeten vragen, of ze zonder dat

orkest ook zo’n rubriekje in het programma zouden

opnemen. Ik denk het niet.

En dan de toon. Wat is de toon van het programma?

De identiteit. Ik zou het niet weten, behalve dat het op

alles lijkt. Een grabbelton van items en gasten die op

herhaling komen.

Als gast moet je wel je best doen om je antwoord in één

zin samen te vatten, anders onderbreekt ‘M’ je gedecideerd

en fabriceert ze zelf de short version.

“M” blaast perslucht door een rietje.

Donderdag 16 augustus overleed de Queen en besteedde ‘M’ ,

uiteraard opnieuw aandacht aan Aretha Franklin.

Ik zag een bijna letterlijke herhaling van 2 augustus. Dezelfde

paplepel, dezelfde ‘reverend Franklin’ stories met Mahalia Jackson als regelmatige bezoeker etc. etc.

Oké, de dame met de overrompelende noten in haar imposante

strot was ziek thuis maar dankzij de techniek via haar iPad

toch nog aanwezig om hetzelfde verhaal van 2 augustus nog

eens te herhalen.

Haar invalster aan tafel was zichtbaar onder de indruk van

de vocale talenten van Aretha . Allicht, wie niet. Zij meende,

zoals zo’n beetje elke B.N.er die zich het middelpunt van de

wereld waant, dat wij als kijker de grootsheid van Aretha

pas snappen, als we weten dat zij, de B.N.er, bij haar eigen

begrafenis, de ‘Bridge over Troubled Water’ zal laten zingen,

in de versie van de Queen of Soul.

Alsof ze daar iets aan heeft als ze dood is.

De hele avond werd er aan allerlei tafels door talloze B.N’ers

verteld wat ze wisten, wat ze voelden, waar ze waren en hoe

belangrijk Aretha Franklin in hun leven is geweest.

Ook ‘The Legendary Concertgebouw Concert 1968’ , kwam ter

sprake. Matthijs van Nieuwkerk zei in: ‘Laat op 1’, dat hij er

graag bij had willen zijn.

Nou, ik was erbij.

Sterker nog, ik was de regisseur, de editor en samen met Willem van Kooten die Aretha interviewde zijn we de auteursrechthebbenden van het concert.

Aan elke tafel tjilpte het jubelkoor van aangesleepte B.N.ers

dezelfde deun van haar grootsheid. Dezelfde woorden.

Dezelfde bij elkaar gegoogelde kennis.

Kippenvel, grote betekenis voor gelijke burgerrechten,

unieke stem, gelaagde interpretatie, inspiratie voor velen.

Het was een niet te stuiten clichédiarree.

Allemaal waar natuurlijk.

Maar zoveel waarheid van hetzelfde soortelijke gewicht maakt

het niet méér waar.

Laat ik een paar dingen vertellen, die in al die talkshows niet

ter sprake zijn geweest en die uitsluitend betrekking hebben

op het concert in A’dam en over gebeurtenissen in de periferie

daarvan.

In 1966, ’67 en ’68 maakte ik voor de Avro een serie popshows

onder de titel Moef GaGa.

http://www.bobrooyens.com/Movies/moefgaga-compilatie_5-18.mov

Freddy Haayen, ontdekker, producer en manager van The Golden Earring was een kenner van de internationale muziekwereld en

had daar de beste contacten. Freddy adviseerde mij bij de samenstelling van Moef GaGa. Willem van Kooten, manager, muziekuitgever en beroemd als Joost den Draaier, presenteerde.

Freddy wist als eerste, dat Aretha naar Europa zou komen voor

een aantal concerten.

Dat ze kwam was zeer uitzonderlijk. Aretha had vliegangst.

We wisten dat ze twee concerten in Nederland zou geven, een

avondconcert in Rotterdam en een nachtconcert in Amsterdam.

Daarna nog een concert in Zweden en vandaar terug naar de

Verenigde Staten.

Twee of drie dagen voor de concerten in Nederland kreeg ik de

informatie, dat het management van Aretha één van de concerten

wel op televisie wilde laten opnemen. Ik stelde opname voor aan

Ger Lugtenburg de programmaleider van Avro-televisie.

Ger wilde wel, maar op zo’n korte termijn, binnen het facilitaire

stelsel van de NTS, nog een reportagefaciliteit ter beschikking

krijgen was onmogelijk. Er waren in die tijd maar een paar

eportagewagens en die waren volgeboekt.

TV-opname was dus uitgesloten.

Maar als het niet op televisie kon, dan zouden we het misschien

wel op film kunnen draaien, dacht ik.

Ik vroeg Lugtenburg (ik was freelance) of hij een film van het

concert zou willen uitzenden en hoeveel hij bereid zou zijn,

daarvoor te betalen. Kortom er kwam een afspraak waarbij

Lugtenburg een financiële garantie gaf voor uitzending.

Willem was niet alleen een beroemde presentator, maar ook

toen al een man van contracten en organisatie.

Hij dealde met Aretha’s management dat zij een kopie van het

concert zouden krijgen en de rechten van de film voor de

Verenigde Staten en Canada.

Wij namen de kosten voor het maken van de film op ons en

kregen als tegenprestatie de rechten voor de rest van de wereld.

Freddy Haayen bekommerde zich om sound, balans en atmo.

De fenomenale filmcameraman Jan Kijser had de hoofdcamera

op het podium.

Daarnaast had ik nog twee cameramensen die met een bepaalde strategie het concert moesten vangen en opvreten.

Zelf draaide ik af en toe iets mee op een opwindbare Bell & Howell

16mm.

Een filmcamera kon maximaal 10 minuten opnemen. Dan was de

film op en moest er een cassette gewisseld worden Om te voorkomen

dat alle drie de camera’s tegelijk zouden stoppen en er gaten zouden

vallen in het concert, was de strategie om de camera’s tijdverzet van

elkaar te starten.

Het wisselen van cassettes gebeurde in de heksenketel op de bühne.

Cassettes verdwenen in een zwarte zak. Op gevoel haalde de camera-

assistent blind de filmrol uit de cassette, stopte die ook weer blind in

een blik en legde er vervolgens blind, een nieuwe rol in.

Gekkenwerk!

Het draaien was geen sinecure. De hoeveelheid materiaal was te

overzien. Dat was drie keer de lengte van het concert plus een beetje

extra voor mijn Bell & Howell. Verder de aankomst van Aretha bij het Concertgebouw, sfeershots en het interview door Willem van Kooten.

Toen ik ’s middags ter voorbereiding in het Concertgebouw rondliep

zei Willem, hebben we eigenlijk al bloemen voor Aretha en de backing

vocals?

Nee, niet aan gedacht!

Het was de tijd van flowerpower. Een paar weken voor het concert met Aretha had ik een flowerpower show gemaakt.

Vrachtwagens vol bloemen waren in de studio uitgekiept.

Overrompelende geur, geweldige sfeer. In de ogen van hippies kwijlde

de liefde. Men zong en danste in bergen van vrede, verliefdheid en geluk.

Dat was mooi.

Opeens zag ik in gedachten Aretha-fans met smachtende blikken,

bloemen werpen naar hun idool.

We bestelden bloemen voor de Queen, haar hofdames ‘The Sweet Inspirations’ en…

… ook maar meteen een hele zwik om op de bühne te leggen, met als achterliggende gedachte een verliefd publiek, dat hun idool een bloem zou toewerpen.

De bloemen kwamen met lange stelen. Die bleken bij een testje lastig te

werpen, dus die hebben we eraf geknipt.

Om nou te voorkomen dat de bloemen daar onbegrepen op de bühne

zouden blijven liggen, ben ik kort voor het concert naar een paar jongens

gestapt die ongeveer tegen de bühne aanzaten en heb ze de bedoeling

uitgelegd.

Dat is ‘Thank God’ totaal uit de hand gelopen.